Inleiding:
De verschuiving van verticale naar horizontale sturing in organisaties is een strategische ontwikkeling die steeds meer aan kracht wint. Vooral in sectoren waar innovatie, klantgerichtheid en snelheid belangrijk zijn, wordt horizontale sturing steeds meer gezien als een sleutel tot succes. De traditionele organisatiestructuur waarin afdelingen functioneel gescheiden zijn en doelen vaak intern gericht, blijken in toenemende mate minder effectief in het leveren van toegevoegde waarde en het reageren op omgevingsdynamiek. Deze blog bespreekt de opkomst van horizontale sturing en wat dit betekent voor de financiële functie binnen organisaties.
De beperkingen van traditionele verticale organisaties
In veel bedrijven is de traditionele organisatievorm nog altijd verticaal, waarbij niet alleen de stafafdelingen als gescheiden silo’s opereren, maar ook de afdelingen uit het primaire proces. Dit heeft belangrijke nadelen:
- Interne focus: De focus ligt vaak op interne processen in plaats van op de geleverde (klant)waarde.
- Informatieverlies: Wanneer informatie door verschillende lagen moet reizen, vertraagt cruciale data of gaat deze verloren.
- Gebrek aan samenwerking: Verschillende afdelingen in verschillende verticale kolommen hebben uiteenlopende doelen, wat samenwerking belemmert.
- Traagheid in besluitvorming: Beslissingen nemen en reageren op veranderingen duurt langer door de gelaagde hiërarchie.
Deze beperkingen vertragen de innovatie en verminderen de klantgerichtheid. Private organisaties hebben moeite om concurrerend te blijven in een snel veranderende wereld. Publieke organisaties kunnen hun bestaansrecht onvoldoende waar kunnen maken.
Waarom kiezen voor een horizontale organisatiestructuur?
Horizontale sturing richt zich op processen in plaats van functies en hiërarchieën. Deze vorm van organiseren heeft afgelopen 20 jaar sterk aan terrein gewonnen door onder andere het agile-denken (en zelfsturing). Dit zorgt voor een duidelijke focus op klantwaarde en procesoptimalisatie. Voordelen hiervan zijn:
- Klantgerichtheid: Door teams te organiseren rond kernprocessen, zoals productontwikkeling, waardeketens of klantreizen, ontstaat een cultuur waarin álle betrokkenen direct bijdragen aan de klantwaarde (of de publieke waarde in het geval van organisaties in de publieke sector).
- Efficiëntie: Minder overdracht van werk tussen afdelingen. Dit zorgt voor kortere doorlooptijden en hogere operationele efficiëntie.
- Processturing: In een horizontale structuur zijn er proces-eigenaren die verantwoordelijk zijn voor het gehele proces, ook wel de keten genoemd. Dit leidt tot snellere procesverbeteringen, transparantere processen en meer eigenaarschap.
- Wendbaarheid: Horizontale structuren maken snelle aanpassingen mogelijk zonder ingrijpende herstructureringen, ideaal in een steeds veranderende markt.
De Rol van financials in de horizontale transformatie
Voor financials en controllers betekent de overgang naar horizontale structuren een nieuwe uitdaging én een nieuwe kans. Hun rol wordt breder dan enkel het monitoren van financiën. Ze worden betrokken bij het optimaliseren van klantgerichte processen en strategische besluitvorming. Hierbij is het cruciaal om niet alleen naar traditionele financiële indicatoren te kijken, maar ook naar prestatie-indicatoren die procesoptimalisatie meten, zoals klanttevredenheid of de snelheid (doorlooptijd) van klantreizen.
Een financiële functie die goed is ingebed in horizontale structuren kan bijdragen aan:
- Het ontwikkelen van ‘andere’ prestatie-indicatoren die verder gaan dan financiële cijfers en inputsturing, bijvoorbeeld metingen van procesoutput en klanttevredenheid.
- Investeren in technologieën die horizontale processen ondersteunen, zoals workflow-managementsystemen die samenwerking tussen teams bevorderen.
- Verbeteren van inzicht in klant en productrendement doordat dezelfde horizontale structuren ook de dragers zijn van de opbrengsten en kosten en er integraal inzicht ontstaat in het rendement van een klantreis of waardeketen.
Conclusie
De traditionele verticale organisatie is steeds minder effectief in een snel veranderende omgeving. Een horizontale procesgerichte structuur biedt voordelen op het gebied van klantgerichtheid, efficiëntie en wendbaarheid.
Voor financials, controllers en CFO’s betekent dit een verschuiving in hun rol: zij moeten strategische partners worden in het vormgeven van deze transformatie. Door gezamenlijk met andere afdelingen te werken aan procesoptimalisatie en de juiste kpi’s, kan een organisatie worden gecreëerd die voorbereid is op de uitdagingen van de toekomst.
De toekomst is horizontaal en financials hebben de kans om aan het roer te staan van deze belangrijke transformatie.
